Routekaart voor de Community Librarian



1Start

Maak kennis met Sascha een kersverse Community Librarian. De invulling van haar nieuwe functie vond ze best een zoektocht. Er zijn zoveel tools, trainingen en artikelen te vinden. In deze publicatie volg je de route van Sascha en maak je een reis langs de handige tools, tips en valkuilen die ze onderweg tegenkwam. 

De route van Sascha

  • 1
    Start
  • 2
    De organisatie en ik
  • 3
    Ga kennismaken, ga erop uit
  • 4
    De buitenwereld en ik
  • 5
    Eventuele tussenstap de POST-O
  • 6
    Kenniscreatie
  • 7
    Maak een projectplan
  • 8
    En nu? Houd de community vast

Dit is Sascha

Sascha is 30 jaar en werkt sinds 3 jaar als programmamaker bij de hoofdvestiging van Bibliotheek De Sleutel. Naast deze vestiging in de stad heeft de Bibliotheek ook nog drie kleinere vestigingen in de omliggende drie dorpen. De bibliotheek waar ze werkt heeft al verschillende trajecten doorlopen om het eigenaarschap van de medewerkers te vergroten en meer cohesie te creëren binnen de organisatie. De organisatie wil immers een andere weg inslaan: meer samen met de inwoners van de gemeenten organiseren, in plaats van het genereren van een voorgekauwde programmering en standaard aanbod. 

Nieuwe uitdaging

De organisatie zit in de overgangsfase van de bibliotheek als uitleenfabriek, naar een bibliotheek als ontmoetingsplek en kennisdelingsplaats voor jong en oud.

Sascha’s rol? Collega’s enthousiasmeren en verbinden met dit nieuwe denken en tegelijkertijd (nieuwe) doelgroepen binden aan de bibliotheek. Een mooie uitdaging die Sascha graag aangaat om zowel zichzelf te ontwikkelen als nieuwe perspectieven voor de organisatie te stellen. 

De zoektocht begint

Sascha start haar zoektocht op Google en tikt woorden in als: ‘bibliotheek’, ’verbinden’ en ’doelgroep’. Al snel komt ze de termen ‘communities’, ‘Community Librarian’ en ‘bibliothecaris van de toekomst’ tegen. Het is wel erg veel informatie en ze ontdekt allerlei verschillende invalshoeken rondom dit thema. 

Waarom deze routekaart?

Sascha is natuurlijk niet de enige die vanuit de bibliotheekorganisatie met deze opdracht aan de slag gaat en overspoelt wordt met mogelijkheden rondom community librarianship. Daarom heeft Cubiss deze routekaart ontwikkeld om de vele facetten, mogelijkheden, tips, tops en tools in kaart te brengen. Dit biedt handvatten om aan de slag te gaan.


Laten we voorop stellen dat deze routekaart geen equivalent is van de opleiding Community Librarian. Het is een eerste stap. Een hulpmiddel om je de weg te wijzen in de vele mogelijkheden die er zijn. Wanneer je meer achtergrondinformatie, diepgang, extra literatuur en/of persoonlijke ontwikkeling zoekt, raden we je de opleiding Community Librarian aan. 

Opleiding community librarian

De post-hbo opleiding van Cubiss tot Community Librarian is vormgegeven naar het gedachtegoed van ‘bibliotheekvernieuwer’ David Lankes. Je wordt in deze opleiding voorbereid op de taak om jouw bibliotheek mee te nemen in haar nieuwe rol. In circa twintig klassikale dagdelen ga je aan de slag met diverse thema’s, waaronder burgerparticipatie, democratisering, collectioneren 2.0, filosofie en wetenschap.

"The mission of librarians is to improve society through facilitating knowledge creation in their communities."

David Lankes, 2011

Als community librarian verbind je mensen met elkaar door met elkaar in gesprek te gaan en elkaar te ontmoeten. In zo’n ontmoeting wordt allerlei kennis gedeeld wat weer tot nieuwe inzichten, ideeën, kennis, verbinding en inspiratie leidt. Al deze uitkomsten worden meegenomen in nieuwe gesprekken en ontmoetingen en worden verbreedt. Deze kennis kan zich op een gegeven moment uiten in een gezamenlijk tot stand gekomen product (een platform, geschreven bundel, activiteitenprogramma, etc.), maar de basis is en blijft de sociale verbinding tussen mensen. Vaak verbinden mensen zich rondom een passie (‘ik vind erfgoed zo interessant’) of noodzaak (‘we moeten iets doen aan de plasticvervuiling in ons dorp). 

Onderweg naar een nieuwe bibliotheek

De organisatie van Sascha wil de kant op van de nieuwe bibliotheek, de bibliotheek als derde plek (third space) waar mensen bij elkaar komen, ideeën uitwisselen en zich op bepaalde manieren binden aan de bibliotheek. Doordat het beeld van Sascha nu opeens zo breed is, laat ze de documentaire community librarian van Cubiss en docente Irene Harmsen zien aan haar naaste collega’s, teamleider en management.

Deze eerste stap is een belangrijke stap, want zonder een gedragen visie van het management en je collega’s is het spartelen in een poel. Gedragen vertrouwen en ondersteuning is nodig om te voorkomen dat je de enige bent die een andere weg inslaat. 

Deze routekaart richt zich op bibliotheekmedewerkers die zich als persoon wil ontwikkelen tot community librarian. ProBiblio heeft een prachtig document gemaakt en tools ontwikkeld die zich richten op de interne processen van de bibliotheek. ProBiblio hanteert zes bouwstenen om de interne organisatie richting een community library te bewegen.

Leestips

2 De organisatie en ik 

Sascha is al paar weken ijverig aan de slag om van alles te lezen over community librarianship en verbindingsmanagement. Ze heeft de documentaire laten zien in de organisatie, maar ze heeft toch het gevoel dat haar collega’s niet goed weten waar ze mee bezig is, nu haar zo’n nieuwe rol is toegewezen.


En eerlijk is eerlijk, het is ook best moeilijk uit te leggen wat je in de beginfase nu precies doet of wat er te behalen valt. Je hebt immers ruimte nodig om te experimenteren. 

Loop je er tegenaan dat dit niet altijd lekker valt bij collega’s?

Met deze tips maak je het concreter

  • Spreek af met een paar collega’s om het eens te hebben over deze nieuwe rollen en benaderingswijzen. Leg uit wat het beleid als basis heeft gesteld en hoe jij er in deze prille beginfase mee omgaat. Vraag ook om advies bij collega’s en vraag of ze met je mee willen denken. Het is goed om zowel ‘voor- als tegenstanders’ uit te nodigen voor zo’n informeel gesprek. Zo ontwikkel je een bepaald team van mensen die samen met jou de pioniers zijn in de organisatie rondom community librarianship. 

  • Bespreek met je leidinggevende wanneer je nog niet helemaal helder voor jezelf hebt wat jouw impact, invloed en waarde kan zijn voor bepaalde situaties, personen en groepen. Schrijf concreet op hoe je jouw rol voor je ziet. Dit kan met behulp van een Persoonlijk Impact Plan (PIP). Kirsten Jacobs heeft deze voor de opleiding Community Librarian ontwikkelt om inzichtelijk te maken op hoeveel onderdelen je daadwerkelijk impact kunt hebben. 

Leestip

  • Verbaal Meesterschap – Remco Claassen (EAN nummer: 9789049103927)

 Ga kennismaken, ga erop uit

Sascha heeft haar interne organisatie in beeld gebracht en gekeken naar diverse projecten, doelgroepen en thema’s in haar omgeving. Samen met haar collega’s kiest Sascha hieruit een bepaald thema en gaat ze in gesprek met de doelgroep. Sascha ervaart dat deze gesprekken verschillende vormen kunnen hebben (individuele gesprekken of groepsgesprekken). 

  • De gesprekstechnieken uit de OF/BY/FOR ALL methode geven je goede gespreksstarters en diverse gesprekstechnieken. Zo val je als bibliotheek niet direct in de helpende rol, maar luister je echt en leer je doorvragen. Alleen zo kom je achter de behoefte, waarde, kennis en intentie van de doelgroep. Ook krijg je handvatten om concretere afspraken met elkaar te maken zodat het een gezamenlijk gedragen afspraak wordt en niet enkel dragend is vanuit de bibliotheek.

  • Heb je nu al diverse gesprekken gehad, maar blijft het nog wat oppervlakkig? Cubiss heeft diverse tools om een inspirerende brainstormsessie in te zetten. Denk aan: Ynnovatie, Frisse Denkkracht, Design Thinking. Of neem een kijkje in je eigen collectie: bijvoorbeeld Het groot werkvormenboek deel 1 of 2 van Sasja Dirkse-Hulscher en Angela Talen (ISBN: 9789024415779). Ook de website https://www.degrotewerkvormendag.nl biedt inspiratie.

 Tip

  • Maak van deze gesprekken een kort verslag met de besproken (actie)punten. Bespreek met je team wat jullie samen (intern) kunnen oppakken en koppel dit terug aan je gesprekspartner(s). Bekijk wat er samen kan worden opgezet. Belangrijk is dat je vanaf het begin het gedeeld eigenaarschap van een thema waarborgt. Wanneer jij als individueel persoon de kartrekker bent van een groep, zal er nooit gedeeld eigenaarschap ontstaan omdat de mensen altijd terug zullen vallen op jou. 

De methode van KennisCloud (www.kenniscloud.nl) gaat uit van de denkwijze dat je werkt met communities. Als bibliotheek zet je jouw netwerk in om samen met de communities kennis op nieuwe plekken te ontdekken en nieuwe kennis te ontsluiten. Het gaat ook over onverwachte ontmoetingen creëren in een cyclus van online en offline contacten. 


KennisCloud is vooral bekend van haar online platform, maar het is meer dan een online ontmoetingsplek. Wil je meer informatie over KennisCloud? Neem dan zeker contact op met Jantien Borsboom van Bibliotheek Midden-Brabant: JantienBorsboom@bibliotheekmb.nl.

 De buitenwereld en ik

Sascha heeft inmiddels al veel gelezen over community librarianship, gesproken met haar collega’s en concreet gemaakt waarop zij momenteel impact kan maken. Nu gaat Sascha op zoek naar doelgroepen waar de bibliotheek veel voor kan betekenen en/of die veel voor de bibliotheek kunnen betekenen. Ook kijkt ze welke groepen er al zijn en rondom welke thema’s zij zich bevinden. 

Ontdek je omgeving en stel
jezelf en je collega’s de vraag:

  • Wat gebeurt er in mijn stad/dorp?
  • Welke verenigingen of organisaties zijn er in mijn stad/dorp?
  • Wat zijn de drie belangrijkste maatschappelijke thema’s waar de gemeente (en hopelijk ook andere partners) zich mee bezig houden?
  • Waar liggen binnen die gebeurtenissen, partners en thema’s de passies of juist de noodzaken om in contact te blijven met mensen? 
  • Heb ik misschien al een doelgroep op het oog? 

 Tip

Korte introductie afkomstig uitte document van FERS:

OF/BY/FOR ALL

Nina Simon is oprichter van OF/BY/FOR ALL en voormalig directeur van het Santa Cruz Museum of Art & History (MAH), waar ze een institutionele ommekeer leidde op basis van lokale participatie van de gemeenschap. Ze gebruikt haar ervaring als auteur, veranderingsmanager en activist voor het ontwikkelen en versterken van de OF/BY/FOR ALL-beweging wereldwijd.


Nina is de bezieler en trekker van het OF/BY/FOR ALL-netwerk. Hun missie is het uitbouwen van een beweging van change makers over de hele wereld.

Die change makers zijn mensen die nieuwe gemeenschappen oprecht weten te betrekken bij hun (culturele) werking door zich te laten leiden door dit eenvoudige principe:

OF + BY = FOR ALL

Wie voor een gemeenschap wil werken (FOR) en die gemeenschap ten volle wil bereiken, zal daar het best
in slagen als (vertegenwoordigers van) die gemeenschap ook mee aan het stuurwiel staan (OF) en er met andere woorden eigenaarschap is, en als de beoogde acties ook mee gerealiseerd worden door (BY) die gemeenschap.

Bernou Ozinga was net als een aantal andere POI- & bibliotheekmedewerkers aanwezig bij de tweedaagse bootcamp OF/BY/FOR ALL georganiseerd door de KB in najaar 2019. Net als de rest was Bernou zo geïnspireerd geraakt over deze manier van denken, dat ze het Engelstalig document vertaalde in en hertaalde naar de Nederlandse situatie.

Bootcamp van Biblionet Groningen

Biblionet Groningen heeft op basis van de tweedaagse bootcamp OF/BY/FOR ALL - georganiseerd door de Koninklijke Bibliotheek - een ééndaagse bootcamp ontwikkelt. Deze hands-on interactieve bootcamp geeft een basis voor het OF/BY/FOR ALL gedachtegoed en maakt direct de vertaalslag naar de Nederlandse praktijk. Het is een praktische aanvulling bij document van Bernou Ozinga (FERS).        

Manon Kromhout
Community Librarian
Bibliotheek Kerkrade

Manon Kromhout werkt bij Bibliotheek Kerkrade als Community Librarian. Ze legt uit wat volgens haar de belangrijkste stap in het proces is en vertelt waar ze tijdens de opleiding het meeste van heeft geleerd.

‘’Ik denk dat het werken met community’s via twee wegen kan ontstaan:

  • Je wordt als bibliotheek/bibliothecaris betrokken bij een initiatief dat al gaande is in de gemeente waar je werkt. 
  • Je wilt als bibliotheek/bibliothecaris graag community’s ontwikkelen, om aan te sluiten bij de behoefte van de mensen.

Bij beide wegen is het, mijns inziens, belangrijk om vooronderzoek te doen. Het werken met community’s doe je er namelijk niet even bij. Het kan een (behoorlijke) impact hebben op de organisatie, zeker als de organisatie gewend is om activiteiten voor mensen te organiseren in plaats van in samenwerking met. Het is ook goed om binnen de organisatie het gesprek te voeren over wat een community precies is, zeker wanneer je als bibliotheek graag community’s wilt ontwikkelen. 

Ikzelf denk dat je als community librarian je alleen kan focussen op het luisteren naar je omgeving

(inwoners van de gemeente, medewerkers in je organisatie en medewerkers van de gemeente)

 en daar de verbinding mee aan te gaan. Door ze te betrekken in het organiseren van activiteiten kan er een community ontstaan.

Foto: Jessica Frembgen

Je kan moeilijk mensen bij elkaar zetten en dat een community noemen en dan verwachten dat iedereen zich even verantwoordelijk en mede-eigenaar voelt van de community. Om tot dit punt te komen is er verbinding nodig. Verbinding met het thema, verbinding met de organisatie en bovenal verbinding met elkaar. Die verbinding valt niet te forceren, alleen maar te stimuleren. 


Ga in gesprek met: 

  • je eigen bibliotheek, 
  • de mensen die daar over de vloer komen, 
  • de organisaties die actief zijn in de gemeente.

en onderzoek wat er leeft, wat de thema’s zijn en waar de aanknopingspunten liggen. Waar liggen de behoeftes en wensen van deze mensen/organisaties/groepen? Mijn tip: ga bij jezelf na bij welke community’s/groepen je betrokken bent. Wat vind je daar het fijnste aspect in? Wat maakt dat je wel of niet betrokken bent? Dit kan helpen om je in te leven in je (nog te ontwikkelen) community.’’

Vragen die Manon zichzelf stelde in haar onderzoek zijn: 

Organisatie

  • Wat is de visie en de visie van de bibliotheek?
  • Wat zijn de doelen van de bibliotheek?
  • Hoe kijken je collega’s tegen het werken met communities aan?
  • Is er ruimte binnen de bibliotheek voor het ontwikkelen/aansluiten bij communities? 
  • Is er voldoende kennis en kunde om te werken met/ bouwen aan communities?

Jij als professional

  • Waar ligt je interesse?
  • Wat wil je betekenen voor de gemeente en bibliotheek waar je werkt?

Gemeente

  • Welke (maatschappelijke) thema’s spelen er in de gemeente?
  • Welke opdracht heeft de gemeente de bibliotheek gegeven?

Bezoekers

  • Wat leeft er bij de bezoekers van de bibliotheek?
  • Zijn er al bestaande activiteiten die verdiept kunnen worden door meer focus te leggen op community-vorming?
  • Welke mensen uit de stad mis je in de bibliotheek?

Community als definitie

  • Wanneer is een groep mensen een community?
  • Wat zijn de vereisten voor een community?
  • Moet een community ook doordraaien wanneer de bibliotheek wegvalt?
  • Welke rol heeft/hebben de communities?

Deze vragen hoef je niet alleen op te lossen.
Roep de hulp in van jouw marketing-communicatieadviseur of vraag advies bij jouw POI. 

Hulpmiddelen voor een analyse van jouw doelgroep of gebied:

  • Via de KB is Mosaic beschikbaar voor bibliotheekorganisatie. Deze tool geeft inzicht in de diverse groepen van inwoners en hun stereotyperingen. Het is een basis, geen vaste leidraad.

  • Je kunt een krachtenveldanalyse maken om te zien rondom welk thema de meeste belanghebbenden of juist tegenstanders zich bevinden. De kunst is om deze twee groepen met elkaar in gesprek te laten gaan om zo alle kanten van het thema te belichten. 


  • Om nog een stap verder te gaan, kun je ook persona’s  uitwerken. Persona’s zijn levendig, beschrijvende fictieve personen van je doelgroep.


  • Frankwatching.com is een fijne website voor marktgerelateerde onderzoeken.
    Naar de website.

Leestip

5 Eventuele tussenstap de POST-O

Sascha heeft haar doelgroep in kaart gebracht en al flink wat gesprekken gevoerd met de doelgroep. Ze komt erachter dat niet elk gesprek, ondanks dat ze het goed voorbereidt en er met veel enthousiasme aan begint, wat oplevert. Dit is helemaal niet erg. Zo’n kennismaking heeft misschien in het begin nog even geen concrete vervolgstap of commitment, maar wellicht in een later stadium wel. En daarbij, ze kent nu een heleboel mensen in haar omgeving. 

Sascha is veel bezig in het werkveld, en vindt dat haar rol als community librarian meer gewaarborgd moet worden in de organisatie. Ze gaat in gesprek met haar leidinggevende en directeur. Hiervoor bereidt ze een POST-(O) analyse voor. Zo vertaalt ze de praktijk in een analytische vorm naar de theorie.

Laten we voorop stellen dat het blijven experimenteren, gesprekken voeren, uitproberen en misschien ook wel eens falen van groot belang zijn en nooit mogen worden ondergesneeuwd door papieren documenten waarop een strategie moet worden ingevuld. Het kan een moment van reflectie zijn om vanuit de strategie weer naar de praktijk te gaan. Voor het management is een strategie vaak prettig om een goed beeld te krijgen waarmee er geëxperimenteerd wordt.

Het uitwerken van zo’n strategie, kun je doen aan de hand van de POST methode van Charlene Li en Josh Bernoff. POST staat voor: People (mensen), Objectives (doelen), Strategy (strategie) en Technology (technologie). Je kunt deze strategie nog uitbreiden met een Organization (Organisatie). 

De POST methode

People: de karakteristieken van de doelgroep worden in kaart gebracht om het online en offline participatiegedrag te analyseren. Een laag-digivaardige deelnemer zal niet snel gebruik maken van een social mediaplatform. Kies het juist platform en/of juiste communicatiewijze bij de doelgroep.


Objectives: het is van belang het doel van de bibliotheek en het doel (dat voortkomt uit de behoeften van de doelgroep) van de doelgroep te beschrijven, om zo tot een gezamenlijk doel te komen. Je kunt hierbij ook de verwachtingen en rollen van de deelnemers binnen de doelgroep noteren. 


Strategy: stel de positionering van social media vast, bepaal het activiteitenprogramma en vertaal dit door naar een verbinding tussen de personen in de community. 


Technology: geef aan welke middelen en technologie je nodig hebt in de facilitering van je community.

  • Tools voor online communicatie met de doelgroep: o.a. Facebook, Mighty networks, bloggen, vloggen etc.


Organization: beschrijf zo goed mogelijk de impact van de community op de organisatie. Een community die zich uit in een programmaraad die input geeft rondom de programmering van een lokale vestiging, heeft een andere impact dan een community die bestaat uit samenwerkingspartners die zich richten op laaggeletterdheid bij baby’s. 

Het is goed wanneer er over elk onderdeel van de POST-O methode is nagedacht. Het moet echter geen invuloefening worden. Blijf in gesprek met je doelgroep en pas het gaandeweg aan. Het is vooral goed om je te verdiepen in community management. 

 Tip

  • Meld je aan bij de Facebookgroep van BIND community building. Zij maken verschil in diverse soorten communities zoals community of practice, community of interest, community of place, etc. 
  • Organiseren van communities – Peter Staal en Kirsten Wagenaar (EAN: 9789463191982)

6  Kenniscreatie

Sascha heeft haar gesprekken voortgezet en komt steeds meer in verbinding met haar doelgroep. Naast het verbinden en bijeenbrengen van mensen, weet ze dat ook het creëren van kennis een onderdeel is van de community (librarian). 


Sascha leest in het boek Atlas van David Lankes over een cyclus bestaande uit: shared activity, knowledge creation, shared ownership en social impact

Vaak is een gedeelde activiteit of gedeeld onderwerp het startpunt van je community. Het actief samenwerken leidt tot nieuwe kenniscreatie. Deze kenniscreatie en de manier van werken, leidt op den duur tot een gedeeld eigenaarschap. Dit is van groot belang voor bestendigheid van de community. Gedeeld eigenaarschap is niet iets wat je kunt opleggen. Je kunt er geen druk op uitoefenen of van te voren verwachtingen aan hangen. Het komt uit de deelnemers zelf, doordat zij een bepaalde mate van vrijheid ervaren binnen de community. 


Als dit gedeeld eigenaarschap gewaarborgd is, kan de sociale impact van de community groeien. En daarmee wordt uiteindelijk de maatschappelijk waarde van de community aangetoond. De sociale impact is niet het laatste stadium. Doordat mensen zien wat er gebeurt, sluiten zij zich aan bij de community. Er ontstaat een grotere gedeelde activiteit en zo begint de gehele cyclus opnieuw.


Kenniscreatie is niet het einddoel. Je zit in een cyclus waarmee je verbinding creëert tussen mensen en groepen. 

Kenniscreatie en kenniscyclus

Kenniscreatie en een kenniscyclus hangen af van een viertal voorwaarden, volgens Lankes:

1 • Toegang: het faciliteren van een gesprek tussen leden van een community en hen in interactie brengen met bronnen van kennis. Die bronnen kunnen boeken, films, tijdschriften, kunstvoorwerpen en nog meer andere materialen zijn, maar ook filmpjes op internet, experts die hun kennis willen delen en vooral: elkaar.

3 • Omgeving: een plek waar leden van de community zich veilig en prettig voelen om met elkaar aan de slag te gaan.

2 • Kennis: wat je over een onderwerp moet weten om een goede conversatie te voeren met een groep mensen. Het gaat hierbij om het samenbrengen van de juiste expertise, of dit nu een spreker, een film of een verzameling van boeken en websites uit de collectie is.

4 • Motivatie: het tonen van begrip, het aanmoedigen tot deelname en soms ook het afremmen van mensen die té enthousiast zijn of het proces op een andere manier verstoren.

Sascha brengt deze vier onderdelen samen met haar doelgroep in kaart middels een brainstormsessie bij een van de partners. In deze sessie zorgt Sascha er ook voor dat de gezamenlijke belangen en verschillen worden benoemd en dat de leden samen komen tot doelstellingen die ze gezamenlijk willen behalen. Het uitwerken van de ideeën doet Sascha middels een projectplan waarin duidelijk beschreven staat wie welke taken oppakt.

 Maak een projectplan

Sascha vindt het belangrijk om de activiteiten of ideeën die de community gaat uitvoeren, vast te leggen in een projectplan. Zo zorgt ze voor waarborging en continuïteit van de community. Ook blijft het management op de hoogte en weet wat de community kost en oplevert. Zonder projectplan, zou Sascha werken zonder doel of resultaat. Dan heeft ze geen idee of het slaagt of niet.

De doelen stel je vast samen met je community; je creëert gedeeld eigenaarschap en bent elk verantwoordelijk. 


Elke bibliotheek heeft een eigen format voor projectplannen of plan van aanpak. Maak daar gebruik van! 

Doe inspiratie op met de volgende tips:

  • Gebruik de methode van Projectmatig creëren (PMC) van Jo Bos, Ernst Harting en Marlet Hesselink
  • Online communities: Buzzing Communities - How To Build Bigger, Better, and More Active Online Communities – Richard Middleton 
  • Getting teams done – Diederick Janse en Marco Bogers (EAN: 9789462200418)
  • Het ABC van plannen, organiseren en optimaliseren – Martine Vecht (ISBN 9789047011484)
  • Zie  website voor een heel scala aan managementboeken

 En nu? Houd de community vast

Sascha heeft al een hele weg afgelegd, van het meenemen van het management, onderzoek doen tot gesprekken voeren. Ze heeft een groep mensen verzameld die ook vanuit hun eigen passie ideeën aandragen en uitwerken. Een geslaagde zet, vindt Sascha. Tegelijkertijd merkt ze dat veel mensen verwachten dat Sascha van alles initieert en organiseert. Over het continueren en vasthouden van de community heeft ze wel wat opgeschreven in haar projectplannen, maar hoe brengt ze dit nu in de praktijk? 

Dat is misschien wel het moeilijkste onderdeel van een community. Hoe krijg je de participanten telkens gemotiveerd deel te blijven nemen? Dit heeft alles te maken met gedeeld eigenaarschap. Wanneer dit vanaf de start bij een of twee mensen ligt, blijft een community gestoeld op deze personen. Dan is het ontzettend moeilijk om de community op te bouwen en los te laten zonder dat deze ‘instort’. 


Het is belangrijk om met mensen in gesprek te blijven, te blijven luisteren. Laat duidelijk je rol zien als iemand die faciliteert, je netwerk beschikbaar stelt, ruimte vrijmaakt en passie overdraagt. Blijf ook zelf gemotiveerd, gepassioneerd en nieuwe kennis opdoen, alleen zo blijft je community overeind. Een community heeft namelijk continue nieuwe impulsen en energie nodig. 


Kortom, blijf de contactmomenten behouden. Plan ze bijvoorbeeld structureel in.

Hetty de Groot van Bibliotheek Helmond-Peel heeft een geweldige community gevonden waar ze als accountmanager programmering bij is aangesloten. Ze zit in de stuurgroep en faciliteert onder meer de ruimte van de bibliotheek, ze deelt haar kennis over de actuele onderwerpen die de community bezig houden, en houdt trends bij. Ook is ze aanspreekpunt voor nieuwe ideeën.

“Allereerst heb ik van de opleiding geleerd vooral niet aanbodgericht te werken, maar echt te zoeken en te kijken wat er binnen je gemeenschap/stad/dorp leeft en daar op aan te haken. Als bibliotheken zijn we sterk geneigd vanuit ons aanbod en de collectie te denken. Hierin zit het gevaar dat wij denken te weten waar behoefte aan is, waardoor het niet voelt dat het van je community is, maar meer een paradepaardje van de bibliotheek. 


Natuurlijk kun je wel gebruik maken van je collectie, juist om tot verdieping en kennisdeling te komen, maar dat is voor een later moment.

 

Ik heb lang gezocht naar een onderwerp. Zeker omdat ik er ook zelf een betrokken gevoel bij moest hebben. Hiervoor heb je ook de vrijheid nodig van je werkgever om echt op zoek te mogen gaan en niet meteen vanuit de bibliotheek te denken. Het betrokken gevoel was/is essentieel voor mij, zeker omdat het opzetten en onderhouden van een community veel tijd en doorzettingsvermogen kost en je een positief gevoel moet kunnen geven. 

 

Ik stuitte bij mijn zoektocht op een zeer recent nieuw lokaal platform waarop burgers ideeën konden plaatsen om de leefbaarheid in het dorp te vergroten. Dit platform was vormgegeven door jongeren in opdracht van de gemeente. Het was een platform/ideeënbus en niet meer dan dat. Maar wel een perfect aanknopingspunt om te ontdekken wat er leeft in het dorp. 


Ik heb de personen benaderd die dit proces begeleid hadden. Hierdoor kwam ik met een aantal mensen in contact, ook burgers die al ideeën hadden geplaatst op het platform. Ik ben gesprekken met ze aangegaan en al gauw ontstond er een beweging van burgers vanuit verschillende geledingen die samen de burgerparticipatiebeweging Samen voor Someren op wilden zetten. 


De gesprekken vonden al snel plaats in de bibliotheek. Met name de gelijkwaardigheid tussen allen, het enthousiasme en het gevoel dat iedereen zijn steentje echt kan bijdragen, heeft er toe bijgedragen dat Samen voor Someren zich sterk ontwikkeld heeft. Er heerst echt een doenersmentaliteit. We staan in nauw contact met ambtenaren en de wethouder in Someren, wat de lijntjes kort maakt. Dit heeft ook positief zijn weerslag op hoe de gemeente aankijkt tegen de bibliotheek in Someren. 


Als bibliotheek dragen wij bij in de vorm van kennisdeling, kenniscreatie, en facilitering van vergaderingen en bijeenkomsten. De ideeën komen echt vanuit de groep. Als bibliotheek zorgen wij ervoor dat de omstandigheden dermate zijn dat de groep zich vrij voelt om samen met ons hier vorm aan te geven. Ik draag informatie aan die ik overal vind via mijn netwerk. Ik gebruik mijn contacten voor sprekers over bepaalde onderwerpen, en stel ons gebouw open om de activiteiten vorm te kunnen geven, zodat er geen kosten gemaakt hoeven te worden voor zaalhuur en dergelijke, met natuurlijk als positief neveneffect dat meer inwoners van Someren de weg naar de bibliotheek vinden. 


Ook zoek ik uit welke publicaties er zijn rondom de onderwerpen die we behandelen en bezoek ik samen met andere leden van Samen voor Someren bijeenkomsten waar we ons netwerk en onze kennis mee kunnen uitbreiden. We laten ons als groep veel in het dorp zien. Zowel online, als offline: in de kranten en op thema-avonden in het dorp. Dit heeft ervoor gezorgd dat onze groep onlangs met een nieuw lid kon worden uitgebreid. 

Hetty de Groot van Bibliotheek Helmond-Peel

De kennis van de groep over maatschappelijke thema’s wordt steeds groter. Er is inmiddels ook nauw contact met het voortgezet onderwijs, om jongeren te betrekken bij burgerparticipatieprojecten. Een eerste activiteit was een ochtend waarbij jongeren kookten voor ouderen, met daarbij allerlei laagdrempelige activiteiten. Je zag twee doelgroepen die elkaar niet gauw benaderen, echt in gesprek gaan met elkaar. De ouderen genoten van de ochtend en de jongeren ook. Ze hadden het helemaal zelf georganiseerd. De brainstormsessies waren in de bibliotheek en samen met de community hebben we gezocht naar een leuke sfeervolle locatie voor de ochtend zelf. Het was een groot succes en zal een vast programmaonderdeel worden samen met de school.


Ook worden we betrokken bij WMO-onderwerpen waar de gemeente graag onze visie over heeft en zijn we inmiddels een zelfstandige stichting geworden met een subsidie van de gemeente om onze projecten te draaien. Zo halen we in het dorp verhalen op van gewone Somerenaren en zijn er schrijfsessies geweest in de bibliotheek. De actie van Joris Kerstboom hebben we gebruikt om Samen voor Someren in het dorp verder op de kaart te zetten. Er is een kerstviering met jongeren van het Varendonck College geweest, er zijn thema-avonden georganiseerd over o.a. schuldhulpverlening (samen met andere organisaties), waarbij we kennis deelden en in gesprek gingen met inwoners van Someren en er komt nu een vaste maandelijkse rubriek in de lokale krant met mooie lokale verhalen die verbonden zijn aan Samen voor Someren. 


We hebben nog oneindig veel inspiratie en een club mensen die zeer gemotiveerd is, met diverse achtergronden qua leeftijd, ervaring en doelgroepen. De community bestaat uit 8 vaste personen. Daarnaast zoeken we er steeds mensen bij per onderwerp. Zo zal er een kledingbank opgezet worden n.a.v. de thema-avond/stamtafel over schuldhulpverlening. Hiervoor hebben we andere personen gevonden die dit verder mee gaan opzetten. De publicaties in de krant hebben er weer voor gezorgd dat zich steeds meer mensen melden om een verhaal te vertellen voor publicatie in de krant. We worden steeds beter gevonden door de burgers. 

 

Mooi neveneffect van dit alles is dat we bij de inwoners en gemeente heel goed zichtbaar zijn als organisatie en er ook eerder voor andere zaken aan ons gedacht wordt als het gaat om het beleggen van bijeenkomsten en informatie naar burgers toe. We zijn een vaste waarde geworden wat betreft informatieavonden vanuit de gemeente. Ik kan nu ook sneller en makkelijker overleggen met ambtenaren over andere onderwerpen. 


We worden niet meer enkel als een uitleenfabriek gezien, maar ook écht als een plek voor ontmoeting, debat en informatie én experiment!”


Sascha heeft haar community voor een flink eind op de rit en blijft betrokken in het proces. Het opzetten of aansluiten bij een community kost tijd, energie en veel doorzettingsvermogen. Er moet ook ruimte zijn voor experiment en falen moet mogen. Sascha heeft zich voorgenomen om op structurele basis met haar leidinggevende en het hele team de initiatieven, vorderingen en eventuele mislukkingen te delen en te evalueren. Zo wordt het gedachtegoed van community librarian steeds meer gedragen binnen de organisatie en kan de reis van Sascha ook ondernomen worden door een andere collega. 

Colofon

Deze publicatie is een initiatief vanuit het project Bieb Lab Brabant dat Cubiss uitvoert in opdracht van de provincie Noord-Brabant.


Auteurs: Marly Sengers

Eindredactie: Swaans Communicatie

Concept, creatie & techniek: soul.builders - Eindhoven

De route
van Sascha.

  • 1
    Start
  • 2
    De organisatie en ik
  • 3
    Ga kennismaken, ga erop uit
  • 4
    De buitenwereld en ik
  • 5
    Eventuele tussenstap de POST-O
  • 6
    Kenniscreatie
  • 7
    Maak een projectplan
  • 8
    En nu? Houd de community vast

Cubiss - Iedereen Doet Mee!